توضیحات
نام دیگر استون چیست؟
از این ماده شیمیایی با نام‌های پروپانون (نام ترجیحی IUPAC)، دی متیل کتون (نام قدیمی)، 2-پروپانون (نام سیستماتیک IUPAC)، روح پیرو استیک یا استر پیرو استیک (نام‌های قدیمی)، روح زحل (نام قدیمی، زمانی که تصور می‌شد ترکیبی از سرب این مایع شیمیایی را به وجود می‌آورد) نیز یاد می‌شود.
در علم شیمی استون را با فرمول شیمیایی ( CH3)2CO می شناسند. در ساختار این ماده شیمیایی یک پیوند کوالانسی وجود دارد. از خواص دیگر این ماده می توان به نقطه ی جوش، نقطه ی اشتعال و نقطه ی ذوب آن اشاره کرد. استون در دمای 5605 درجه سانتی گراد به جوش می آید، در دمای _94.07 ذوب و در دمای _16.99 مشتعل می شود.
ذکر این نکته در رابطه با این ماده جالب توجه است که در دمای 465 درجه سانتی گراد به خودی خود مشتعل می شود. برخورد مستقیم پروپانون با پوست می تواند باعث سوزش و آسیب رسیدن به پوست شود. نوشیدن این مایع سمی می تواند باعث بیهوشی و وارد شدن آسیب به مخاط دهان شود و قسمت های مختلف بدن شود. بنابراین در استفاده از آن باید به نکات ایمنی توجه کرد.
کاربرد استون چیست؟
کاربردهای پروپانون را می‌توان در زمینه‌های زیر معرفی کرد.
- حلال برای مواد اولیه رنگ و رزین
این مایع به شرح ذیل نقش حلال را برای مواد فوق بازی می‌کند:
- حل‌کردن ترکیبات آلی و کمک به اختلاط با آب یا سایر حلال‌ها
- بهبود کیفیت و عملکرد محصولات رنگ و رزین با حذف ناخالصی‌ها، کاهش ویسکوزیته، افزایش چسبندگی یا پخت سریع‌تر
- با تبخیر سریع از باقی‌ماندن هرگونه اثری بر ظاهر یا دوام رنگ و محصولات رزین پیشگیری می‌کند.
- پاک‌کننده و ضدعفونیکننده تجهیزات، ابزار و سطوح رنگ و رزین
- رقیق کردن رنگ اکریلیک، کاهش زمان خشک‌شدن، ایجاد جلوه‌های ویژه یا حذف رنگ خشک‌شده از قلم‌موها یا پالت‌ها
- تمیزکردن سطح قبل از اعمال رزین اپوکسی، حذف حباب‌های هوا از آن یا حل‌کردن رزین‌هایی که به دلایل مختلفی نشت کرده یا خشک نشده‌اند.
- کاهش ویسکوزیته در رزین پلی‌اورتان، بهبود جریان و تراز یا تسریع فرایند پخت رزین
- تمیزکردن نازل قوطی اسپری رنگ و جلوگیری از گرفتگی یا تنظیم الگوی آن
- حلال آلی
این خاصیت برای حل یا تجزیه انواع چربی‌ها، رزین‌ها، اترهای سلولز، استات سلولز، نیتروسلولز و دیگر استرهای سلولز اثرگذار است و باعث مخلوط‌شدن دی متیل کتون با آب و سایر حلال‌های آلی مانند اتانول، کلروفرم و… می‌شود.
- افزودنی سوخت و سوخت زیستی
عملکرد و کارایی موتورهای بنزینی را با افزایش درجه اکتان و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بهبود می‌بخشد.
- پاک‌کننده و ضدعفونیکننده
این عنصر به پاک‌کردن آلودگی، چربی، روغن، جوهر، رنگ، چسب، لاک ناخن و سایر لکه‌ها از سطوح یا اشیای می‌پردازد و باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌های روی پوست یا سطوح را از بین می‌برد یا مانع رشدشان می‌شود.
انواع استون
در یک تقسیم‌بندی انواع دی متیل کتون در دودسته زیر قرار می‌گیرند.
آزمایشگاهی
این نوع برای تحقیقات علمی، تجزیه‌وتحلیل یا آزمایش‌های مختلف استفاده می‌شود و معمولاً به سطح بالایی از خلوص و کیفیت نیاز دارد، زیرا هر گونه ناخالصی یا آلاینده بر نتایج آزمایش تأثیر می‌گذارد.
صنعتی
نوع صنعتی به ساخت یا فراوری در بخش‌های مختلف کمک می‌کند و معمولاً به درجه خلوص و کیفیت بالایی نیاز ندارد، زیرا برای حل‌کردن یا حذف سایر مواد مورداستفاده قرار می‌گیرد.
نکات ایمنی استون
مایع و بخار بسیار قابل اشتعال است.
باعث تحریک جدی چشم می شود.
ممکن است باعث خواب آلودگی یا سرگیجه شود.
تعدد تعداد دفعات قرار گرفتن در معرض آن ممکن است باعث خشکی پوست یا ترک خوردگی شود.
از گرما، سطوح گرم، جرقه ها، شعله های آتش باز و سایر منابع احتراق دور نگه داشته شود.
سیگار کشیدن ممنوع.
در صورت تماس با چشم ها: برای چند دقیقه با احتیاط با آب بشویید. در صورت وجود لنز، لنزها را جدا کرده و به شستشو ادامه دهید.
در مکانی دارای تهویه مناسب نگهداری کنید. درب ظرف را محکم بسته نگه دارید.
به این موارد دقت کنید
در رابطه با این محصول باید توجه داشته باشید که به هیچ وجه آن را با موادی مانند کلر، برم، نیتریک اسید، تری کلرو متان و سولفوریک اسید ترکیب نکنید چرا که استون با این مواد سازگاری ندارد و ممکن است مشکلات جدی را به وجود آورد. هم چنین به دلیل خاصیت اشتعال زایی که این ماده شیمیایی دارد از قرار دادن آن در کنار حرارت یا مواد سوختنی خودداری کنید و حتما آن را در جای خنک که دسترسی به تهویه مناسب وجود داشته باشد نگهداری کنید. در صورتی که این ماده دچار آتش سوزی شود استفاده از آب به عنوان خاموش کننده موثر نخواهد بود و آب این توانایی را نخواهد داشت که آن را به نقطه ی زیر اشتعال هدایت کند. بنابراین بهترین گزینه برای خاموش کردن آن می تواند پودر خشک شیمیایی و کربن دی اکسید باشد. استفاده از لباس مخصوص، دستکش مناسب و عینک را فراموش نکنید و اگر پوست شما با استون تماس یافت فورا ناحیه مورد تماس را با آب ولرم به مدت طولانی بشویید.
